Met de Green Deal en de REPowerEU is de EU een koploper in de wereldwijde energietransitie. Deze is niet alleen belangrijk met het oog op het milieu, maar ook vanuit een sociaal perspectief. Toegang tot betaalbare energie moet voor iedereen gegarandeerd zijn.
Vorig jaar stond de EU, samen met China, bovenaan op het gebied van de uitrol van hernieuwbare energie, gevolgd door de VS. 22% van de elektriciteitsproductie in de EU bestond uit wind- en zonne-energie, waardoor aardgas voor het eerst werd ingehaald als belangrijkste energiebron.
Hoewel Europa een leider is op het gebied van hernieuwbare energie, is het niet zo sterk wat betreft de productie van nettonultechnologieën. Het is daarom een topprioriteit om uit te zoeken hoe we in de EU een sterke industriële basis in deze snelgroeiende sector kunnen bemachtigen en hoe we onze strategische autonomie kunnen gegarandeerd zonder nieuwe afhankelijkheden te maken.
In dit debat is er één factor die vaak wordt verwaarloosd: het belang van menselijk kapitaal. Een rapport dat onlangs door de Europese Commissie is gepubliceerd, drukt ons met de neus op de feiten.
De EU zal 3,5 miljoen nieuwe hoogwaardige banen in de hernieuwbare-energiesector moeten creëren om haar doelen te halen. Dit wil zeggen meer dan een verdubbeling van het huidige personeelsbestand in de sector!
In 2021 bedroeg de werkgelegenheid in de hernieuwbare-energiesector van de EU 1,5 miljoen, een groei van 12% ten opzichte van 2020, die de werkgelegenheidsgroei in de gehele economie overtrof. Het aantal openstaande vacatures in de schone-energieproductie is tussen 2019 en 2023 verdubbeld, waardoor er aanzienlijke tekorten aan vakkrachten zijn ontstaan.
Opleidingsbehoeften
De energie- en industriesector behoren tot de sectoren met de grootste opleidingsbehoeften wat betreft technische en beroepsspecifieke skills, en meer dan de helft van de beroepsbevolking heeft behoefte aan bijscholing. Er moet iets worden gedaan om deze trend om te keren.
In mei 2023 luidde de EU het Europees Jaar van de Vaardigheden in. Dit initiatief heeft tot doel een cultuur van blijven leren te creëren en de ontwikkeling van skills op in de hele EU te bevorderen.
Via het pact voor vaardigheden van de EU hebben we verschillende publiek-private partnerschappen opgezet om onze beroepsbevolking bij en om te scholen, voornamelijk op digitaal, groen en technisch gebied. Deze partnerschappen brengen onder andere werkgevers, vakbonden en regionale overheden samen om na te gaan welke vaardigheden er in verschillende sectoren van de economie nodig zijn en om toezeggingen te doen om opleidingen aan te bieden. Tot dusver telt het pact meer dan 1500 leden en zijn 18 grootschalige partnerschappen opgezet. De leden van het pact hebben tot dusver ongeveer 160 miljoen euro geïnvesteerd in opleidingen, waarvan al 2 miljoen mensen hebben geprofiteerd.
Financiering
EU-financiering speelt een centrale rol in de Europese revolutie op het gebied van skills. De EU financiert ongeveer 65 miljard euro voor investeringen in programma’s die de ontwikkeling van skills ondersteunen. De nationale energie- en klimaatplannen zijn ook een nuttig instrument voor de Eu-landen om energiegerelateerde vaardigheden te plannen.
Eerder dit jaar heeft de Europese Commissie het industrieel plan voor de Green Deal en de verordening voor een nettonulindustrie voorgesteld. Beide vergroten het concurrentievermogen van de EU door de vergunningverlening te versnellen, de toegang tot financiering te vergemakkelijken en de ontwikkeling van vaardigheden in de EU te verbeteren. Een academie die in 2022 door de Europese batterijenalliantie is opgericht, coördineert de omscholing al op Europees niveau en biedt hoogwaardige opleidingen in alle EU-landen om te voldoen aan de vraag naar de ongeveer 800.000 geschoolde werknemers die in deze groeiende sector nodig zijn.
Meer vrouwen
Bij de om- en bijscholing moet er vooral op gelet worden dat er in deze sectoren meer vrouwen worden opgeleid. De energiesector van de EU kampt met een hardnekkige kloof tussen mannen en vrouwen: in 2022 bestond slechts 26,6% van de beroepsbevolking in de elektriciteits-, gas-, stoom- en airconditioningsvoorziening uit vrouwen. Investeringen in de skills van de beroepsbevolking moeten zich toespitsen op het vergroten van het aantal vrouwen in deze nieuwe. Bijvoorbeeld door schoolcampagnes om meer meisjes te motiveren om exacte vakken te kiezen.
Unieke kans
De transitie naar schone energie biedt een unieke kans om hoogwaardige banen te creëren. Als we die vruchten willen plukken voor onze werknemers, moeten we volop in mensen investeren. Daarom moeten de EU-landen nu toekomstgericht denken zodat Europa in de komende jaren over de wetenschappers, ingenieurs, installateurs en alle andere geschoolde werknemers beschikt die nodig zijn om zijn toekomst op het gebied van schone energie op te bouwen.