Vandaag, op de Internationale Dag van het Onderwijs (24 januari), denken we na over de cruciale rol van onderwijs en opleiding bij het verbeteren van de Europese economie en samenleving. Onderwijs versterkt mensen — met name jongeren — en maakt hun actieve en geïnformeerde deelname in de maatschappij mogelijk. Met andere woorden, investeren in onderwijs is investeren in onze toekomst.
De afgelopen jaren hebben de lidstaten, de Europese instellingen en de onderwijssector hun krachten gebundeld om de Europese onderwijsruimte tot stand te brengen. Dit initiatief geeft uiting aan onze gedeelde visie op hoogwaardig, inclusief onderwijs en een leven lang leren over de grenzen heen voor iedereen.
De Europese onderwijsruimte is een traject van samenwerking op alle niveaus — Europees, nationaal en regionaal — om de kwaliteit en de kansengelijkheid in het onderwijs te verbeteren. Het heeft als doel om vaardigheden te ontwikkelen, leerkrachten te ondersteunen en het Europees hoger onderwijs te versterken en tegelijkertijd om onze transitie naar een groene en digitale toekomst te ondersteunen.
Erasmus+ is een belangrijke pijler van de Europese onderwijsruimte. Sinds de oprichting van het programma in 1987 hebben 14 miljoen mensen aan educatieve uitwisselingen deelgenomen. Alleen al in 2022 hebben we bijna 26.000 projecten ondersteund met een begroting van 4 miljard euro. We hebben 73.000 organisaties ondersteund en 1,2 miljoen lerenden en leerkrachten reële kansen geboden om in het buitenland te leren.
De cijfers voor Nederland zijn ook indrukwekkend: we hebben 492 projecten gefinancierd met meer dan 134 miljoen euro, waarbij 1.672 organisaties betrokken waren en 43.137 personen werden gemobiliseerd.
Er worden ook andere cruciale bouwstenen van de Europese onderwijsruimte ingevoerd, zoals de ‘Erasmus+ Teacher Academies’ of de onlangs door de lidstaten aangenomen aanbevelingen over digitaal onderwijs en digitale vaardigheden. Deze initiatieven ondersteunen overheden bij het aanbieden van hoogwaardig, inclusief en toegankelijk digitaal onderwijs en digitale opleidingen.
Onze visie is dat iedereen — ongeacht persoonlijke situatie of sociaal-economische achtergrond — de kans moet krijgen om hun potentieel te benutten. Het initiatief ‘Pathways to School Success’ moedigt de EU-landen aan om strategieën op te stellen voor inclusieve, stimulerende leeromgevingen, waarbij de nadruk ligt op het succes en welzijn van leerlingen op school.
Grensoverschrijdende leermobiliteit is een ander essentieel aspect waarbij kennis, vaardigheden en competenties worden verbeterd. Zo worden zowel de inzetbaarheid als de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren bevorderd. Het voorstel “Europa in beweging” dat de Commissie in november heeft ingediend, is bedoeld om de leermobiliteit te stimuleren, met bijzondere nadruk op ondersteuning van personen die minder gemakkelijk toegang hebben tot dergelijke mogelijkheden.
In de toekomst zullen we een nieuw belangrijk initiatief lanceren: een gezamenlijk Europees diploma. Dit diploma zal de resterende belemmeringen voor mobiliteit wegnemen en de lidstaten helpen bij het bepalen van de voorwaarden voor het succes van universiteiten en studenten. Het zal studenten in staat stellen deel te nemen aan gezamenlijke onderwijsprogramma’s in de hele EU en een diploma te behalen dat hun internationale ervaring, academische uitmuntendheid, talenkennis en cultureel aanpassingsvermogen onder de aandacht brengt. Daardoor worden ze aantrekkelijk voor werkgevers wereldwijd.
De Europese onderwijsruimte is van onschatbare waarde gebleken voor overheidsdiensten en belanghebbenden in het onderwijs in Europa. Het heeft gezamenlijke antwoorden mogelijk gemaakt op uitdagingen zoals de coronapandemie en de vluchtelingen uit Oekraïne. Nu de Europese verkiezingen van dit juni jaar in het verschiet liggen en de Russische invasie in Oekraïne ons eraan herinnert dat de waarden die wij in de EU koesteren niet als vanzelfsprekend mogen worden beschouwd, wordt de rol van onderwijs in het opvoeden van verantwoordelijke, actieve burgers nog relevanter.
In 2025 maken we de balans op voor de Europese onderwijsruimte. Daarna geven we de volgende fase van onze samenwerking tot 2030 vorm. We blijven ons samen vastberaden inzetten voor de bouw van een nog sterkere Europese onderwijsruimte, waar iedereen een leven lang toegang heeft tot hoogwaardige en inclusieve onderwijs-en opleidingsmogelijkheden.