Direct naar de inhoud
Vertegenwoordiging in Nederland van de Europese Commissie
Nieuwsartikel4 januari 2020

Nieuwsachtergrond: hoe werken de EU-handelsakkoorden?

Verdragen als CETA zijn regelmatig in het nieuws. Hoe werken deze EU-handelsakkoorden?

In de Rotterdamse haven
AV Dienst EC, fotograaf Robert Meerding

Update 22 juni 2022: Sociale rechten en duurzaamheidseisen in handelsakkoorden worden aangescherpt met sancties

Wat is een vrijhandelsakkoord?

In onze winkels zijn producten te vinden van over de hele wereld. Wanneer er geen vrijhandelsakkoorden bestaan, komen bedrijven verschillende obstakels tegen wanneer zij hun goederen op een andere markt willen aanbieden. Zij moeten bijvoorbeeld tarieven betalen, of hun producten moeten aan andere eisen voldoen.

Bij vrijhandelsakkoorden spreken de EU-landen met een land buiten de EU af om deze obstakels te verminderen. Een vrijhandelsakkoord maakt het dus gemakkelijker om goederen vanuit deze landen naar de EU te importeren, of om goederen vanuit de EU naar deze landen te exporteren. Zo kunnen wij in de winkel kiezen uit meer en goedkopere producten. Handelsakkoorden leveren voordelen op voor zowel bedrijven als consumenten.

De Europese Unie heeft in totaal 42 handelsakkoorden met 74 partners. Samen vormen die het grootste handelsnetwerk ter wereld. Een derde van de totale Europese handel valt onder deze akkoorden.

Een van de meest bekende overeenkomsten is CETA, het handelsverdrag tussen de EU en Canada. Canada en de EU delen vergelijkbare normen en waarden op het gebied van mensenrechten, dierenwelzijn, milieu en consumentenbescherming. Met CETA kunnen we de nauwe betrekkingen met Canada versterken. Dit verdrag is sinds september 2017 voorlopig in werking getreden en moet door alle EU-landen worden goedgekeurd. Nederland heeft ermee ingestemd  op 12 juli 2022.

Hoe profiteert de Nederlandse economie van CETA?

Als handelsland profiteert Nederland bovengemiddeld van handelsverdragen. Handel zorgt in Nederland voor een derde van de welvaart en 2,3 miljoen banen, aldus het CBS. Nederland profiteert daarom bovengemiddeld van CETA. 28 000 banen in Nederland zijn te danken aan Europese export naar Canada. Sinds CETA in werking is getreden, is de export van Nederlandse goederen en diensten naar Canada met 29% (dubbel zoveel als het EU-gemiddelde) gestegen.

Wat zijn de gevolgen van CETA voor Nederlandse bedrijven?

Zowel het Nederlandse midden- en kleinbedrijf als grote multinationale bedrijven hebben baat bij CETA. Exporteurs kunnen profiteren van:

  • Afgeschafte tarieven: bedrijven kunnen goedkoper in- en uitvoeren.
  • Vereenvoudigde douaneprocedures: controles aan de grens verlopen sneller.

30% van de Nederlandse bedrijven die exporteren zijn MKB, aldus het CBS. Negen van de tien exporteurs die naar Canada uitvoeren zijn kleine- en middelgrote bedrijven.

Westlandkaas

Het Nederlandse familiebedrijf Westland Kaas Groep (bekend van Old Amsterdam en Maaslander) exporteert al meer dan 20 jaar naar Canada. Canadese consumenten kopen graag Nederlandse kaas. Met CETA mag de EU twee keer zoveel kaas naar Canada exporteren zonder daar invoerrechten over te betalen. Bedrijven als Westland Kaas Groep kunnen door CETA meer kaas verkopen in Canada tegen een concurrerende prijs.

Voor kleinere bedrijven is het vaak lastig om hun producten buiten de EU aan te bieden, bijvoorbeeld omdat zij de kosten moeilijker kunnen opvangen. Daarom ondersteunt CETA het MKB hierbij, door middel van:

Hoe beschermt CETA de Nederlandse consumenten en werknemers?

Canadese producten op de Europese markt moeten voldoen aan de EU-normen voor milieu- en voedselveiligheid:

  • Technische normen
  • Veiligheid van de consument
  • Milieubescherming
  • Gezondheid van dieren en planten
  • Voedselveiligheid en genetisch gemodificeerde organismen

Bijvoorbeeld, Canada mag geen vlees behandeld met hormonen uitvoeren naar de EU. De EU kan ook in de toekomst zijn eigen voedsel- en productveiligheidseisen bepalen of een strenger beleid invoeren. Daar verandert CETA niets aan. We gebruiken handelsverdragen ook om internationale afspraken te maken over klimaat, arbeidsrechten, mensenrechten en milieubescherming. Handelspartners moeten internationale normen van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) of klimaatafspraken uit het Akkoord van Parijs respecteren.

Hoe beschermt CETA de Nederlandse boeren?
 

De EU mag nog altijd de eigen voedselproductie beschermen. CETA opent de markt niet voor gevoelige producten, zoals eieren en gevogelte. Voor producten zoals varkens- en rundvlees of mais worden alleen beperkte hoeveelheden vrijgesteld van rechten. De EU kan bijvoorbeeld invoerrechten heffen op producten van buiten de Unie om eigen seizoensgroente en -fruit te beschermen. Zo blijven deze producten van Europese boeren voor de consument voordelig. Daarnaast moeten Canadese boeren onder dezelfde milieu- en voedselveiligheidstandaarden produceren als Europese boeren om hun producten op de Europese markt te mogen brengen. Door een track and trace systeem kan de herkomst van producten altijd worden achterhaald.

Producten als Goudse kaas uit Noord-Holland en Rioja-wijn uit Spanje hebben in Europa een beschermde ‘oorsprongsbenaming.’ Dat betekent dat producten uit andere regio’s deze namen niet mogen dragen. Dankzij CETA hebben 143 producten deze bescherming ook in Canada. Klik hier voor de lijst van Nederlandse producten met Europese bescherming.

Hoe beschermt CETA investeringen?

Zekerheid is belangrijk voor investeerders. In Nederlandse en Europese handelsakkoorden is daarom vaak een investeringsbeschermingsmechanisme (ISDS) opgenomen, om mogelijke conflicten tussen bedrijven en overheden op te lossen. Als een bedrijf zich gediscrimineerd voelt door een nationale maatregel kan het immers niet altijd bij een nationale rechtbank terecht.

CETA gebruikt een verbeterd systeem om geschillen tussen overheden en investeerders op te lossen: het ‘Investment Court System (ICS).’ CETA legt precies vast wanneer bedrijven een beroep kunnen doen op de investeringsgerechten, om een eventuele schadevergoeding te krijgen. Andere wijzigingen aan het ICS systeem:

Is transparant

  • Zittingen zijn openbaar
  • Documenten zijn toegankelijk
  • Professionele, onafhankelijke rechters die gebonden zijn aan een strikte gedragscode behandelen de zaken

Beschermt overheden

  • ICS kan overheden niet dwingen regelgeving aan te passen

Nog niet alle parlementen van de lidstaten hebben het ICS goedgekeurd. Daarom is het systeem momenteel niet van kracht.
Lees hier meer over de bescherming van investeringen onder CETA.
 

Hoe is de inspraak van burgers en NGOs geregeld in CETA?

De EU-landen, het Europees Parlement en de Commissie hebben met elkaar samengewerkt om CETA tot stand te brengen. In 2009 gaven de EU-landen de Commissie de opdracht om namens hen te onderhandelen over een handelsakkoord. Tijdens de onderhandelingen heeft de Commissie het Europees Parlement en de regeringen van de EU-landen voortdurend op de hoogte gehouden. De onderhandelingen werden bijvoorbeeld opgebroken om wijzigingen door te voeren aan het Investment Court System.

In 2016 hebben de landen het verdrag goedgekeurd in de Raad; enkele maanden later gaf ook het Europees Parlement zijn goedkeuring. Daarop trad voorlopig in werking in september 2017. Tenslotte moeten alle nationale parlementen het vrijhandelsverdrag ratificeren. Als alle parlementen vóór ratificatie hebben gestemd, treedt het verdrag volledig in werking. Kijk hier welke landen al hebben geratificeerd.

CETA geeft Europese en Canadese maatschappelijke organisaties een belangrijke rol in de naleving van het verdrag. NGO’s kunnen gebreken in de naleving aankaarten. Vervolgens wordt een procedure in gang gezet waarbij overheden, experts, maatschappelijke organisaties en de Internationale Arbeidsautoriteit (ILO) betrokken zijn om eventuele wijzigingen door te voeren. Klik hier voor meer informatie over de inspraak van NGO’s.

De Europese Commissie vraagt ook de inwoners van de EU om hun mening. Uit meer dan 1000 interviews met Nederlanders blijkt dat 78% profijt merkt van handelsverdragen als CETA. Bijvoorbeeld omdat we hierdoor een ruimere keus aan producten hebben in de winkel.

Zie ook:

Bijzonderheden

Datum publicatie
4 januari 2020