De EU-begroting is hoofdzakelijk bestemd voor investeringen. Daarom wordt voor een periode van vijf tot zeven jaar een uitgavenplan op lange termijn vastgesteld, het zogenaamde meerjarig financieel kader (MFK). In het MFK worden de jaarlijkse maximumbedragen (plafonds) vastgesteld die de EU aan elke categorie (rubrieken) zal besteden.
Vervolgens wordt de jaarlijkse EU-begroting democratisch vastgesteld, met de deelname van de Europese Commissie, de EU-landen (vertegenwoordigd in de Raad) en het Europees Parlement. De procedure gaat als volgt:
- De Europese Commissie stelt een ontwerp van jaarlijkse begroting voor
- De nationale regeringen (Raad van de EU) en het Europees Parlement (dat de EU-burgers vertegenwoordigt) kunnen het ontwerp wijzigen
- De nationale regeringen en het Europees Parlement moeten de begroting goedkeuren.
De EU bestaat uit 27 landen met in totaal 450 miljoen inwoners. Haar begroting is met slechts € 150 miljard per jaar relatief klein. Dat is ongeveer even groot als de nationale begroting van Denemarken, dat slechts 5,6 miljoen inwoners heeft, en ongeveer 30 % kleiner dan de begroting van Polen, dat 38 miljoen inwoners heeft.
Waar komt het geld vandaan?
De EU-begroting wordt uit de volgende bronnen gefinancierd:
- Een deel van het bruto nationaal inkomen (BNI) van elk land, afhankelijk van de rijkdom van dat land;
- Douanerechten op invoer van buiten de EU;
- Een bedrag op basis van de belasting over de toegevoegde waarde die door elk EU-land wordt geïnd;
- Sinds 2021 een bijdrage op basis van de hoeveelheid niet-gerecycleerd plastic verpakkingsafval in elk land;
- Andere inkomsten, waaronder bijdragen van niet-EU-landen aan bepaalde programma's, rente op betalingsachterstanden en boetes, alsmede overschotten van het vorige jaar;
- Voor de financiering van NextGenerationEU zal de Europese Commissie op de kapitaalmarkten middelen aantrekken die over een lange periode tot 2058 zullen worden terugbetaald.
Wie beslist hoe het geld wordt besteed?
In de periode 2021-2027:
- De nationale overheden beheren ongeveer driekwart van de begrotingsuitgaven samen met de Europese Commissie (gedeeld beheer);
- De Europese Commissie en haar agentschappen en delegaties beheren ongeveer 18% van de EU-begroting (direct beheer);
- Andere internationale organisaties, nationale agentschappen of derde landen beheren 8% van de EU-begroting (indirect beheer)
- Voor de NextGenerationEU zal 90% van de middelen worden verstrekt via de Faciliteit voor herstel en veerkracht (RFF). De RFF is een instrument voor het verstrekken van subsidies en leningen ter ondersteuning van hervormingen en investeringen in de EU-landen voor een totaalbedrag van 723,8 miljard euro.
De Commissie heeft de eindverantwoordelijkheid voor de uitvoering van de volledige begroting om ervoor te zorgen dat elke euro die wordt uitgegeven, wordt geregistreerd en verantwoord.
De rekeningen worden vervolgens gecontroleerd door de Commissie, de nationale regeringen en andere organisaties. Ook worden er maatregelen genomen om eventuele tekortkomingen of fouten aan te pakken.
Ten slotte stemt het Europees Parlement (in naam van de EU-burgers) om goed te keuren (of 'kwijting te verlenen') hoe de Commissie de begroting heeft uitgevoerd.
Daarnaast kijkt ook de Europese Rekenkamer toe of het EU-budget effectief en correct wordt gespendeerd. De Rekenkamer publiceert regelmatig verslagen over de jaarlijkse begroting en over specifieke beleidsterreinen, met aanbevelingen om de doelmatigheid te verbeteren.
Hoe wordt fraude aangepakt?
OLAF, het Europees Bureau voor fraudebestrijding, onderzoekt fraude met EU-geld, corruptie en ernstig wangedrag binnen de Europese instellingen. Tussen 2010 en 2019 heeft het meer dan 2000 zaken onderzocht en meer dan 7,3 miljard aan EU-gelden laten terugvorderen.
Sinds juni 2021 is ook het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) actief. EPPO is bevoegd om strafbare feiten die de financiële belangen van de EU schaden, te vervolgen. Het gaat hierbij om opzettelijke handelingen – zoals fraude, corruptie, witwassen van geld en wederrechtelijke toe-eigening – die ten koste kunnen gaan van de Europese belastingbetaler. Iedereen kan een strafbaar feit melden aan het EOM.
Aanvullende links:
- Anti-fraude maatregelen van de EU
- Europees bureau voor fraudebestrijding
- Aanvullende informatie over hoe de EU-begroting werkt
Bijzonderheden
- Datum publicatie
- 25 augustus 2021