Europese Commissie: Meta overtreedt EU-regels met het ’Pay or Consent’-model

De Commissie heeft Meta vandaag laten weten dat zij voorlopig van mening is dat het bedrijf de regels overtreedt. Volgens de Commissie zou de keuze (‘pay or consent’) consumenten ertoe dwingen in te stemmen met de combinatie van hun persoonsgegevens en hebben zij hierdoor geen toegang tot een minder gepersonaliseerde maar gelijkwaardige versie van de sociale netwerken van Meta.

Voorlopige bevindingen over het ‘pay or consent’-model van Meta

Online platforms verzamelen vaak persoonsgegevens uit eigen diensten en diensten van derden om online-advertentiediensten aan te bieden. Vanwege hun sterke positie op de digitale markten, kunnen poortwachters hun vele gebruikers bepaalde gebruikersvoorwaarden opleggen, waardoor ze enorme hoeveelheden persoonsgegevens kunnen verzamelen. Dit levert hen potentiële voordelen op ten opzichte van concurrenten die geen toegang hebben tot zo’n enorme hoeveelheid gegevens. Daardoor ontstaan er grote belemmeringen voor het aanbieden van onlinereclamediensten en sociale-netwerkdiensten.

Op grond de EU-regels (DMA) moeten poortwachters gebruikers toestemming vragen voor het combineren van hun persoonsgegevens tussen aangewezen kernplatformdiensten en andere diensten. En als een gebruiker geen toestemming geeft, moet deze gebruik kunnen maken van een minder gepersonaliseerd maar gelijkwaardig alternatief. Poortwachters mogen het gebruik van diensten of van bepaalde functies ervan niet afhankelijk stellen van de toestemming van gebruikers.

Vanwege veranderde EU-regels heeft Meta in november 2023 een ‘pay-or-consent’-model ingevoerd: EU-gebruikers van Facebook en Instagram moeten kiezen tussen: 

1. een betaald abonnement op een advertentievrije versie van deze sociale netwerken of 
2. gratis toegang tot een versie van deze sociale netwerken met gepersonaliseerde advertenties.

De Commissie is voorlopig van mening dat het ‘pay or consent’-reclamemodel van Meta niet in overeenstemming is met de regels (DMA) omdat het niet voldoet aan de vereisten. Met dit model van Meta:

1. kunnen gebruikers niet kiezen voor een dienst die minder van hun persoonsgegevens gebruikt, maar verder gelijkwaardig is aan de dienst met ‘gepersonaliseerde advertenties’; en 
2. kunnen gebruikers hun recht op vrije toestemming voor de combinatie van hun persoonsgegevens niet uitoefenen. 

Volgens de DMA moeten gebruikers die geen toestemming geven een gelijkwaardige dienst kunnen gebruiken die minder van hun persoonsgegevens gebruikt, in dit geval om reclame aan de gebruiker aan te passen. De Commissie heeft in haar onderzoek met verschillende gegevensbeschermingsautoriteiten samengewerkt.
 

Volgende stappen

De voorlopige bevindingen van de Commissie lopen op geen enkele wijze vooruit op het resultaat van het onderzoek. Meta kan nu gebruik maken van haar recht op verdediging door de documenten in het onderzoeksdossier van de Commissie te bestuderen en een schriftelijk antwoord te sturen. De Commissie zal haar onderzoek binnen twaalf maanden na de start van de procedure op 25 maart 2024 afronden.

Boete riskeren
Als het onderzoek het voorlopige standpunt van de Commissie bevestigt, dan komt er een besluit. Daarin wordt dan vastgesteld dat het model van Meta in strijd is met de DMA. In geval van niet-naleving kan de Commissie boetes opleggen tot 10 % van de totale wereldwijde omzet van de poortwachter. Dergelijke boetes kunnen oplopen tot 20 % bij herhaling van een overtreding. 

Bovendien kan de Commissie, indien de regels systematisch worden overtreden, aanvullende maatregelen nemen. Zo kan zij de poortwachter verplichten een bedrijf of delen ervan te verkopen of hem verbieden aanvullende diensten te kopen die verband houden met de systematische niet-naleving.

Constructief samenwerken 
De Commissie blijft constructief samenwerken met Meta om een manier te vinden waarop de regels kunnen worden nageleefd.