De goedkeuring door de Commissie van het maatregelenpakket ter verdediging van de democratie betekent een cruciale stap voor de bescherming van de fundamentele waarden van onze Unie: de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten. Russische inmenging, cyberaanvallen, intrusieve spyware en druk op de media en het maatschappelijk middenveld zijn slechts enkele voorbeelden van druk op onze democratieën.
Volgend jaar mogen iets meer dan 400 miljoen Europeanen hun stem uitbrengen bij de Europese verkiezingen. De Europese Unie heeft een rijke, democratische ruimte gecreëerd die haar weerga niet kent. Zij overschrijdt talen, grenzen, culturen en geschiedenissen.
Kostbare vrijheid
Onze burgers mogen in vrijheid hun mening uiten, deelnemen aan het democratische proces, hun stem te laten horen in de beleidsvorming en hun vertegenwoordigers te kiezen. Deze kostbare vrijheid is onze trots en onze verantwoordelijkheid, zeker nu derde landen onze democratische verworvenheden dreigen te ondermijnen. Wij hebben de morele en politieke plicht en verantwoordelijkheid om wat we hebben opgebouwd te behouden.
Het pakket ter verdediging van de democratie beantwoordt aan een cruciale behoefte in de Europese Unie van vandaag. Volgens een recente enquête ziet 81 % van de EU-burgers buitenlandse inmenging in onze democratische stelsels als een ernstig probleem dat actie vereist. Ons antwoord is drieledig: meer transparantie, waarborgen voor de integriteit van onze verkiezingsprocessen en genoeg ruimte voor het maatschappelijk middenveld.
Meer transparantie
Ten eerste stellen we voor om nieuwe transparantievereisten in te voeren die heimelijke buitenlandse beïnvloeding aan het licht zal brengen. Mensen hebben het recht te weten of een buitenlandse regering activiteiten in de EU financiert om de publieke opinie en het democratische debat te beïnvloeden. Uiteraard blijven we trots op de openheid en de vrijheid van meningsuiting van de EU. Ook buitenlandse regeringen hebben dat recht en dat blijft ook zo. Maar we willen de pogingen om onze beleidskeuzes te beïnvloeden opsporen en de ruimte voor heimelijke financiering door vijandige regimes beperken.
Desinfo verpreiden verplicht aanpakken
Ten tweede versterken we onze verkiezingsprocessen. De mogelijkheden om onlineplatforms te gebruiken voor de verspreiding van desinformatie of de manipulatie van het publiek, zijn groter dan ooit tevoren. Het pakket heeft tot doel vrije en eerlijke verkiezingen te bevorderen en deze te beschermen tegen cyberaanvallen en manipulatiepogingen. De digitale revolutie heeft de politiek dichter bij de kiezers gebracht, maar gaat ook met risico’s gepaard. Wat wij nodig hebben is een betere informatie-uitwisseling tussen autoriteiten, meer inspanningen van informatieplatforms, betere digitale geletterdheid en garanties dat surveillancemiddelen niet worden gebruikt om het democratische debat te verstoren of tegen politieke actoren en journalisten worden ingezet.
Samen weerbaarder
Tot slot bevordert en beschermt het pakket een actief maatschappelijk middenveld. De beste bondgenoten van de democratie zijn de burgers, dus het is van vitaal belang dat we democratische weerbaarheid opbouwen — tegen zowel interne als externe bedreigingen — en onder alle generaties, ook de jongste. Dit pakket stelt burgers en maatschappelijke organisaties in staat doeltreffender deel te nemen aan beleidsvormingsprocessen, waardoor de democratische weerbaarheid van binnenuit wordt versterkt. Dit initiatief bouwt voort op de reeds gedane investeringen en de mogelijkheden voor burgerparticipatie en -betrokkenheid waartoe de Conferentie over de toekomst van Europa de aanzet heeft gegeven en die verder worden ontwikkeld door de Europese burgerpanels.
Geen vanzelfsprekendheid
Onze nieuwe initiatieven moeten ervoor te zorgen dat burgers vertrouwen hebben in het verkiezingsproces en in de verkiezingsuitslagen! Een functioneel democratisch systeem is geen vanzelfsprekendheid. Het moet door ons allen worden gekoesterd, elke dag opnieuw. Het pakket van vandaag getuigt van de proactieve aanpak van de EU om het democratische proces te verdedigen en ervoor te zorgen dat de Europese Unie een bron van inspiratie blijft voor democratie, transparantie en burgerparticipatie.