EU-herstelfonds
Het EU-herstel en veerkrachtfonds (kortgezegd EU-herstelfonds) is een tijdelijk middel waarmee de EU subsidies en leningen aan EU-landen kan geven. Het vormt een hoeksteen van NextGenerationEU. Dat is het plan van de EU om samen sterker en weerbaarder uit de coronacrisis en de energiecrisis te komen.
Met het nationale herstelplan voor Nederland kunnen we de economie robuuster maken door hervormingen en investeringen. Ook bereiden we de Nederlandse samenleving voor op de overgang naar een groene en digitale economie.
We moeten sneller verduurzamen en onafhankelijk worden van Russische fossiele brandstoffen. Daarbij speelt het REPowerEU-plan een belangrijke rol voor: meer energiezekerheid, diversere duurzame energiebronnen en betaalbare energie. Het REPowerEU-plan is ook een onderdeel van het EU-herstelplan.
Wat doet het Europees herstelfonds voor Nederland?
NextGenerationEU, het herstelinstrument van de EU, geeft geld om te investeren in ruil voor hervormingen. Bovendien worden de investeringen gericht op sectoren waar Nederland veel belang aan hecht vooral op gebied van de groene - en digitale transitie. Ook de Nederlandse landbouwers kunnen rekenen op steun van de EU om hun boerderijen voor te bereiden op de toekomst.
In totaal bestaat het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan uit 6 thema’s:
- de groene transitie: bijvoorbeeld natuurherstel via Programma Natuur, of Wind op Zee;
- de digitale transformatie: onder andere via laptops voor leerlingen en digitalisering van de overheid;
- duurzaam en betaalbaar wonen: door woningen te bouwen, en afspraken te maken met provincies en gemeenten over het aantal betaalbare nieuwbouwwoningen;
- verbeteren van de arbeidsmarkt, pensioenen en onderwijs: bijvoorbeeld door het pensioenstelsel te hervormen en leerlingen in hun eindexamenjaar te ondersteunen;
- versterken van de gezondheidszorg door de IC-capaciteit van ziekenhuizen te vergroten;
- aanpak van belastingontwijking en witwassen, onder andere door een limiet op cashbetalingen.
Interactieve kaart: waar gaat het geld heen?
Wat wordt er nog meer in Nederland gedaan met het geld uit het EU-herstelfonds? Bekijk het op deze interactieve kaart:
Ook is in de top 100 lijst van eindontvangers te vinden waar het geld uit het Nederlandse HVP naartoe gaat.
Uitvoering van het herstelplan voor Nederland
Nederland krijgt tot €5,4 miljard aan subsidies uit het EU-herstelfonds voor economisch herstel na de coronapandemie en de groene en de digitale transitie. Dit is het Nederlandse herstelplan. EU-landen ontvangen het geld in delen. Hiervoor dienen ze betaalverzoeken in bij de Europese Commissie. Voor elk betaalverzoek moeten landen bewijzen dat de afgesproken doelen van maatregelen in hun HVP zijn behaald. De nationale plannen moeten vóór augustus 2026 volledig zijn uitgevoerd.
Betalingen aan Nederland uit het EU-coronaherstelfonds
Nederland heeft de eerste betaling van 1,3 miljard euro uit het EU-coronaherstelfonds ontvangen na een positieve, voorlopige beoordeling van de Europese Commissie. Lees verder.
Op 13 december diende Nederland een tweede betalingsverzoek in bij de Europese Commissie. Dit verzoek ligt momenteel voor ter beoordeling. Lees verder.
Het verzoek van Nederland om nationaal EU-herstelplan te herzien met aanvullende maatregelen is goedgekeurd door de EU-landen
De Europese Raad heeft op 24 oktober 2023 een positief oordeel geveld over het gewijzigde herstel- en veerkrachtplan van Nederland. De wijziging vond plaats i.v.m. REPowerEUNL, dat is het EU-plan om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen uit Rusland. Hierbij draait het om betaalbare, veilige en duurzame energie voor Europa.
Subsidies voor energiebesparende maatregelen
De maatregelen betreffen de opschaling van de reeds in het plan opgenomen Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE). Huishoudens kunnen profiteren van deze subsidieregeling voor het nemen van energiebesparende maatregelen. Daarnaast houdt de wijziging van het herstelplan verband met maatregelen om congestie op het elektriciteitsnet aan te pakken, de uitbreiding ervan te vergemakkelijken en vergunningverlening voor hernieuwbare energieprojecten te vereenvoudigen.
Met deze extra maatregelen kan Nederland aanspraak maken op aanvullende EU-financiering (giften) van €735 miljoen, bovenop het eerdere totaalbedrag van €4.7 miljard voor het bestaande Herstel-en Veerkrachtplan.Het totale bedrag van het Nederlandse HVP komt hiermee op € 5,4 miljard.
In december 2020 waren de leiders van de EU-landen, het Europees Parlement en de Europese Commissie het eens geworden over een herstelplan dat de economische en maatschappelijke schade die door de coronapandemie was veroorzaakt, moest herstellen.
Via de langetermijnbegroting van de EU en het tijdelijke financieringsinstrument NextGenerationEU stelde de EU in totaal 2,018 miljard euro beschikbaar voor de opbouw van een groener, digitaler en veerkrachtiger Europa.
De EU-langetermijnbegroting, waarvan het budget vanwege de coronacrisis werd verhoogd, bepaalt dat meer dan de helft van het herstelbudget naar modernisering gaat: onderzoek en innovatie, de groene en de digitale transitie, en paraatheid, herstel en veerkracht.
Met dit pakket blikt de EU vooruit: volgens de Europese Green Deal wordt het gebruikt om de klimaatverandering tegen te gaan en de biodiversiteit te beschermen. 30% van de EU-begroting gaat naar deze prioriteiten.
NextGenerationEU levert een extra injectie van 806,9 miljard op. Daarvan wordt 723,8 miljard euro via de faciliteit voor herstel en veerkracht (RRF) uitgekeerd in de vorm van leningen en subsidies voor hervormingen en investeringen in de EU-landen.
De Europese Commissie heeft ook een instrument voor technische ondersteuning (TSI) geïntroduceerd om EU-landen op maat gesneden expertise te bieden bij het ontwerpen en uitvoeren van nationale hervormingen om groei te stimuleren. Lees verder over het TSI en enkele van de Nederlandse hervormingsprojecten die worden ondersteund.
Het Europees semester, het kader voor de coördinatie van en het toezicht op het economisch beleid, is eveneens aangepast, omdat het nauw gekoppeld is aan de faciliteit voor herstel en veerkracht. Het moet ervoor zorgen dat het herstel in elk land samengaat met hervormingen.
Om toegang te krijgen tot middelen uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit stellen de EU-landen een nationaal herstel- en veerkrachtplan op. Er moet minstens 37% van de uitgaven worden uitgetrokken voor klimaatinvesteringen en 20% voor digitale investeringen en hervormingen. Dat moet uiterlijk in 2026 zijn uitgevoerd.