Dit is een ingezonden brief van:
- Roxana Mînzatu, uitvoerend vicevoorzitter voor Sociale Rechten, Vaardigheden, Hoogwaardige Banen en Paraatheid.
- Mattias Tesfaye, minister van Kinderbeleid en Onderwijs van Denemarken en voorzitter van de Raad Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport (EJCS).
Maar we hebben een sterke gemene deler die ons bindt: in ons hart voelen we ons Europeaan. Nu de spanningen en de onzekerheid in de wereld toenemen, is dit gevoel urgenter dan ooit.
Daarom is het belangrijk om ook burgerschap te zien als een basisvaardigheid, naast taal, wiskunde, natuurwetenschappen en informatietechnologie.
Burgerschap is geen extraatje
Elke jongere in Europa moet leren op een verantwoordelijke manier deel te nemen aan het maatschappelijke leven, kritisch na te denken over de wereld om ons heen en actief deel te nemen aan de democratie. Burgerschap is geen extraatje; het is van essentieel belang voor de moderne Europese samenleving.
Democratieën zijn niet vanzelfsprekend
Op dit moment beschouwt 74 % van de mensen in de Europese Unie zichzelf als Europeaan – dat cijfer was nog nooit zo hoog. Twee op de drie mensen vinden dat er is meer wat Europeanen bindt dan wat hen scheidt. Dit zijn hoopgevende signalen, maar ze zijn broos. Democratieën zijn niet vanzelfsprekend. In heel Europa zien we tekenen van polarisatie, desinformatie en afbrokkelend vertrouwen in de instituties.
Democratische weerbaarheid vergroten
Terwijl Europa zijn eigen defensie versterkt, moeten we tegelijkertijd de democratische weerbaarheid vergroten en werken aan een gezamenlijke visie. Als we de volgende generaties niet de middelen in handen geven om deze uitdaging het hoofd te bieden, kunnen we er niet zonder meer van uitgaan dat zij de democratie zullen verdedigen.
Een 'wij-gevoel'
Burgerschap, moeten worden geleerd, getraind en doorleefd. Dit betekent dat we jongeren moeten leren vragen te stellen en ingewikkelde gesprekken aan te gaan. We moeten ze het gevoel moeten geven dat ze deel uitmaken van een groter geheel. Democratie gaat niet alleen over parlementen of rechtbanken. Het gaat ook over een 'wij-gevoel': het gevoel dat we een geschiedenis, een cultuur en waarden delen, en dat het belangrijk is om die door te geven.
De kiem voor goed burgerschap wordt al op jonge leeftijd gelegd. In heel Europa spannen leerkrachten zich in om leerlingen te leren lezen, schrijven en rekenen. Met deze basisvaardigheden komen jongeren verder op school, op het werk en in het leven, of zij nu kapper of cardioloog willen worden. En los van de verschillende opleidingstrajecten, vormen de schoolsystemen van Europa de basis die jongeren in staat stelt analytisch en kritisch te denken, en uiteindelijk als bekwame en zelfverzekerde burgers te functioneren in een democratie.
Een aantal gedeelde Europese waarden
Erasmus+, het programma waarmee jongeren een ander Europees land kunnen studeren, kan een cruciale rol spelen bij deze ontwikkeling. Erasmus is een van de grootste en meest aansprekende succesverhalen van Europa. Al meer dan 16 miljoen jongeren hebben eraan deelgenomen, waardoor verschillende generaties zich Europeaan gingen voelen. Zij maakten kennis met uiteenlopende manieren van leven en dompelden zich onder in verschillende culturen. Een ervaring die het wederzijdse begrip versterkt. Ook al eten we andere gerechten en luisteren we naar andere muziek, we delen als Europeanen een aantal gemeenschappelijke waarden.
Succesprogramma’s als Erasmus+ moeten blijven bestaan en een nog grotere rol spelen in de samenleving en in het onderwijs. Een ervaring in het buitenland, al is het maar voor een week, kan het leven van leerlingen voorgoed veranderen. Dat geldt zeker voor kinderen die anders misschien nooit buiten hun eigen stad of land komen. Dit kan zelfs al op de basisschool. Het kan hun blik verruimen, nieuwsgierigheid aanwakkeren en hun het belangrijke gevoel geven dat zij Europeaan zijn. Wij hebben een duidelijke visie: alle kinderen in Europa, ongeacht hun afkomst of achtergrond, verdienen een kans om te ontdekken dat zij met Europa verbonden zijn. Niet alleen via hun paspoort, maar ook via hun hart.
Europa in het hoofd en hart van de mensen
Geld en gevechtstroepen volstaan niet om Europa te verdedigen. Europa moet ook leven in het hoofd en het hart van de mensen. Om onze toekomst veilig te stellen moeten niet alleen onze grenzen worden beschermd, maar ook onze waarden: democratie, solidariteit en vrijheid. Dit werk begint in klaslokalen, met uitwisselingsprogramma’s en bij de dagelijkse ervaringen die ervoor zorgen dat jongeren zich een deel van Europa voelen. De volgende generatie zal Europa alleen verdedigen als zij het gevoel heeft dat Europa van hen is. Laten wij daarvoor zorgen.